พระพุทธศาสนาในลำพูน : ประวัติศาสตร์ หลักฐาน และการสร้างอารยธรรมทางสังคม

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่อง พระพุทธศาสนาในลำพูน : ประวัติศาสตร์ หลักฐาน และการสร้างอารยธรรมทางสังคม มีวัตถุประสงค์การวิจัย คือ 1) เพื่อศึกษาประวัติพระพุทธศาสนาในลำพูน    2) เพื่อศึกษาหลักฐานโบราณคดีทางพระพุทธศาสนาในลำพูน และ 3) เพื่อศึกษาวิเคราะห์พระพุทธศาสนาในลำพูนกับการสร้างอารยธรรมทางสังคม การศึกษาวิจัยนี้ ผู้วิจัยได้ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) อีกทั้งเครื่องมือแบบบันทึกข้อมูลภาคสนาม (Field Study)และการสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) ใช้เครื่องมือการสัมภาษณ์เชิงลึก แบบกึ่งโครงสร้าง (Semi-Structured) จำนวน 14 รูป/คนทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา (Content Analysis Technique) พร้อมทั้งนำเสนอโดยวิธีการพรรณนาอ้างอิงคำพูดบุคคล พบว่า ประวัติพระพุทธศาสนาในลำพูน พบว่า จังหวัดลำพูน หรือ เมืองหริภุญไชย เป็นจังหวัดที่มีประวัติศาสตร์ความเป็นมาที่ยาวนานมีอายุประมาณ 1,343 ปี พระนางก็ทรงเป็นต้นแบบของการเป็นนักปกครองและองค์อัครศาสนูปถัมภกส่งเสริมกิจการพระพุทธศาสนา เช่น การสร้างและบูรณปฏิสังขรณ์วัดวาอาราม การน้อมนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาใช้ในการดำเนินชีวิต การปกครองและการบริหารกิจการบ้านเมือง จนเป็นแนวทางให้กษัตริย์ทุกพระองค์ที่ปกครองเมืองหริภุญไชยที่เป็นรากฐานของการนับถือและเผยแผ่พระพุทธศาสนาของอาณาจักรล้านนา ซึ่งหลักฐานโบราณคดีทางพระพุทธศาสนาในลำพูน พบว่า เมืองหริภุญไชย มีหลักฐานทางโบราณคดีแยกเป็นหลักฐานสำคัญ 2 ประเภท ได้แก่ 1) กลุ่มเอกสาร เช่น จามเทวีวงศ์ ชินกาลมาลีปกรณ์ มูลศาสนา พงศาวดารโยนก และจารึกต่างๆ และ 2) กลุ่มโบราณคดี เช่น สถาปัตยกรรม ประติมากรรม และรูปเคารพ และวิเคราะห์พระพุทธศาสนาในลำพูนกับการสร้างอารยธรรมทางสังคม พบว่า 1) การสร้างอารยธรรมต่อสถาบันการเมืองการปกครอง โดยกษัตริย์หรือผู้ปกครองเมืองหริภุญไชย ได้น้อมนำหลักธรรมทางพระพุทธศาสนามาใช้ในการดำเนินชีวิต 2) การสร้างอารยธรรมต่อสถาบันศาสนา โดยพระสงฆ์เป็นผู้นำด้านจิตวิญญาณ และ   4) การสร้างอารยธรรมต่อสถาบันเศรษฐกิจ ศิลปวัฒนธรรม และการท่องเที่ยว โดยสถานประกอบการ ห้างร้าน วัดวาอาราม องค์กรเครือข่าย ได้ให้ความสำคัญกับการกำหนดโซนพื้นที่และผังเมือง  หริภุญไชย เพื่อสร้างบรรยากาศของเมืองให้น่าอยู่ ด้วยวิสัยทัศน์ที่ว่า ìลำพูน : เมืองแห่งความสุขบนความพอเพียงî