วิเคราะห์พุทธสุนทรียศาสตร์ ในพระพุทธรูปศิลปะล้านช้าง

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาหลักการพุทธสุนทรียศาสตร์
2) เพื่อศึกษาพระพุทธรูปศิลปะล้านช้าง 3) วิเคราะห์พุทธสุนทรียศาสตร์ในพระพุทธรูปศิลปะล้านช้าง

ผลการวิจัยพบว่า สุนทรียศาสตร์ เป็นศาสตร์ที่ศึกษาเกี่ยวกับความงามทั้งในศิลปะและธรรมชาติ ในทางปรัชญาสุนทรียศาสตร์ ก็คือศิลปะที่ว่าด้วยเรื่องมาตรฐานของความงาม กฎเกณฑ์ทางศิลปะ ทฤษฎีอันเกี่ยวกับประสบการณ์ทางสุนทรียภาพ การแสวงหาคุณค่า ìความงามî คือสถานภาพของสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่ก่อให้เกิดความเพลิดเพลิน การชื่นชมผ่านความเข้าใจ และรับรู้ถึงความสมดุล สัดส่วน และแรงดึงดูดของสิ่งๆ นั้น ซึ่งอาจจะเป็นบุคคล สัตว์ สิ่งของ เหตุการณ์ สถานที่ ดนตรี ศิลปะ ในคัมภีร์พระไตรปิฎก ìความงามî ตรงกับคำภาษาบาลีว่า ìไตรลักษณ์, กลฺยาณ, โสภณ, สุนฺทรียî บ่งถึงความงามที่เป็นลักษณะของธรรม ผลจากการปฏิบัติที่ปรากฏต่อผู้ปฏิบัติ โดยไม่จำกัดอายุ เพศ วัยมีอยู่ 3 ประการ คือ งามในเบื้องต้นด้วยศีลและสมาธิ งามในท่ามกลางด้วยวิปัสสนาและมรรคงามในที่สุดด้วยผลและนิพพาน

การสร้างพระพุทธรูปล้านช้างเกิดขึ้นจากภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่มีความเชื่อ ความศรัทธาต่อพระพุทธเจ้า ปรากฏในลักษณะเฉพาะของงานศิลปะจนทำให้เกิดเป็นสกุลช่างล้านช้าง ที่มีความประสานสอดคล้องกันระหว่างพุทธศาสนาและปรัชญาศิลปะ ที่ก่อให้เกิดคุณค่าความงามที่ทรงคุณค่าทางพระพุทธศาสนา พระพุทธรูปที่สร้างขึ้นนั้นนอกจากสามารถจะมองเห็นได้จากภายนอกแล้วยังสามารถสื่อถึงพุทธจริยาตามคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนาที่ได้อธิบายไว้ในตำรามหาบุรุษลักษณะที่แสดงถึงลักษณะพิเศษ ของพระพุทธเจ้า 32 ประการ พร้อมทั้งอนุพยัญชนะ 80 ประการ ถือว่ามีอิทธิพลอย่างยิ่งต่อการสร้างพระพุทธรูปตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน