กรรมฐานในล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการปฏิบัติกรรมฐานในล้านนา เป็นการศึกษาเอกสาร ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบและวิธีปฏิบัติกัมมัฏฐานในล้านนา มีอยู่ 5 สาย ได้แก่ 1) สายธุดงค์ (พุทโธ) 2) สายอานาปานสติ 3) สายวิปัสสนากัมมัฏฐานแบบสติปัฏฐาน (ยุบหนอ พองหนอ) 4) สายวิชชาธรรมกาย (สัมมาอรหัง) และ 5) สายประยุกต์ แต่ของล้านนาได้ยึดแบบคัมภีร์วิสุทธิมรรคได้เพิ่มเติมการใช้ลูกประคำเข้ามา วิธีปฏิบัติกรรมฐานล้านนาเริ่มจากการกล่าวสรรเสริญคุณพระรัตนตรัย การขอขมาแก้ว 5 โกฐาก การตัดความห่วง การสลัดนิวรณ์ การเลือกสถานที่อันเหมาะสมในการปฏิบัติ รูปมีการภาวนา ได้แก่ วิธีภาวนาอสุภะ วิธีภาวนาอนุสติ การภาวนาอานาปานสติ การภาวนาพรหมวิหาร การภาวนาอาหาเรปฏิกุลสัญญากัมมัฏฐาน การภาวนาจตุธาตุววัตถานกัมมัฏฐาน การภาวนาปถมอรูปฌาน การเจริญภาวนาพรหมวิหารธรรม มีการเจริญภาวนาทิฏฐิวิสุทธิ การเจริญกังขาวิตรณวิสุทธิญาณ และวิปัสสนาญาณกัมมัฏฐาน การภาวนาวิปัสสนาอุทยวยญาณ แต่มีความพิเศษแตกต่างไปจากคัมภีร์กัมมัฏฐานอื่นๆ คือ มีการเสริมด้วยบทสวดบริกรรมยาวๆ การเดินจงกรม และยังมีการบริกรรมภาวนาในขณะบิณฑบาตและคำภาวนาเบ็ดเตล็ด