ความเชื่อและวิถีปฏิบัติต่อต้นโพธิ์ในสังคมล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ 1. เพื่อศึกษาความเชื่อและวิถีปฏิบัติต่อต้นโพธิ์ในประเทศไทย และ 2. เพื่อศึกษาความเชื่อและวิถีปฏิบัติต่อต้นโพธิ์ในสังคมล้านนา เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ผลการวิจัยพบว่า ต้นโพธิ์ในประเทศไทยนั้นมีการปลูกในสมัยทราวดี ประมาณ พ.ศ.1432 โดยพระมหาเถรไหล่ลายได้นำมาพันธุ์มาจากศรีลังกา ในสมัยกรุงสุโขทัยและสมัยรัตนโกสินทร์ได้มีการนำพันธุ์ต้นโพธิ์มาจากพุทธคยา ประเทศอินเดียมาปลูกและขยายพันธ์ไปทั่วประเทศ ในสังคมล้านนาเรียกต้นโพธิ์ว่า “ต้นศรี” หรือ “ต้นสะหรี” ชาวล้านนาถือว่าเป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้า ห้ามตัดหรือทำลายโดยเด็ดขาด ผู้ที่ตัดมีโทษเช่นเดียวกับการทำอนันตริยกรรม ต้นโพธิ์มีอิทธิพลต่อชาวล้านนาในประเพณี เช่น การถวายไม้ค้ำโพธิ์ การถวายนมสดรดต้นโพธิ์ เป็นต้น เรื่องราวของต้นโพธิ์ได้รับการจารึกในคัมภีร์พระพุทธศาสนาและหลักศิลาจารึกเป็นจำนวนมาก ส่วนมากกล่าวถึงอานิสงส์ ความสำคัญและข้อห้ามสำหรับต้นโพธิ์ ส่วนอิทธิพลทางด้านศิลปกรรมล้านนา ชาวล้านนานิยมนำกิ่งของต้นโพธิ์ไปแกะสลักเป็นพระพุทธรูป